Konkursi “Biber” dhe përmbledhjet shumëgjuhëshe me tregime u prezantuan sot në Bujanoc në Shtëpinë e Kulturës “Vuk Karaxhiq”.
Në bashkëbisedim morën pjesë autorët e tregimeve të përzgjedhura dhe të shpërblyera nga konkursi “Biber 03” dhe “Biber 04”: Marijana Çanak (Novi Zhednik), Senad Jusiq Çupo (Bugojno), Vesa Qena (Prishtinë), Ante Storiq (Shibenik) dhe Ivana Franoviq (Ekipi Biber, Qendra për Veprim të Padhunshëm Sarajevë-Beograd). Bisedën e moderoi Jeton Ismaili.
Meqë vetë konkursi dhe përmbledhjet me tregime të botuara deri më tani (gjithsej katër përmbledhje, kurse konkursi i pestë qëndron i hapur) janë shumëgjuhëshe, në këtë promovim janë dëgjuar gjuhë të ndryshme: shqip, serbisht, kroatisht e boshnjakisht.
Ivana Franoviç nga ekipi Biber nga Qendra kunder dhunës në veprim për “Biber” theksoi:
Ne jemi organizatë për paqe e cila eksiston gati se 25 vite, Njëra ndër aktivitetet që kemi realizuar deri me tani se kemi krijuar lidhje dhe kushte për njerëzit që jetojnë në ish Jugosllavi. Përmes konkursit BIBER, njerëzit komunikojnë, që kanë fatet e njejta, që kanë të njejtën frikë dhe të njejtët përvoja nga e kaluara. Këto janë tregime me plotë dashuri edhe pse janë plotë pikëllim.
Biberi është krijuar që autoret/ët që shkruajnë dhe mendojnë për pajtimin në kontekstin e trashëgimisë së luftërave në ish-Jugosllavi, të kenë hapësirë për të botuar veprat e tyre, por edhe për të përkthyer dhe lexuar tregime në gjuhë të tjera në rajon. Konkursi bashkon autorë, por edhe përkthyes, lektorë e lexues të shumtë, sepse përmbledhjet e tregimeve janë falas për t’u shkarkuar dhe lexuar online.
Për rëndësinë dhe përkthimin në të gjitha gjuhët e rajonit foli Marijana Çanak, tregimi I së cilës SHKËMBIMI u botua në përmbledhjen BIBER 4.
Të gjitha tregimet edhe pse mund të lexohen janë të qasëshme edhe online. Gjithë një eksiston një doze magjike kur e shihni tekstin tuaj të përkthyer. Zhvillimet e luftës janë të tilla, ecuria e të cilave na përket të gjithë neve. Unë po flas nga përvoja ime personale, më kujtohen njerëzit nga fëmijëria ime, njerëzit të cilët e kanë përjetuar fizikisht por jo edhe shpirtërisht,, Ajo u fokusua edhe në konkursin e BIBERIT, duke shtuar se atë e përjeton si një urë lidhëse midis njerzëve.
Nëse teksti është në përkushtim dhe buron nga ndjenjat përcillet edhe tek lexuesit përfundoi ajo.
Edhe Vesa Qena’ dramaturke nga Prishtina, foli për përvojën personale të thurrur në tregimin e saj të shkurtër.
Tregimi im ka të bëjë me një fëmijë gjatë luftës i cili nuk kupton se përse po ndodh ajo, kurse prindërit nuk u tregojnë sinqerisht. Tregimi është autobiografik, në të flas për vetën, ky është një ballafaqim me përjetimet e mia edhe pse më lehtë është të shkruash për të tjerët.
Zbërthimi i imazhit të armikut, tregimet e guximshme që i lëvizin kufijtë, ata që guxojnë të ecin në këpucët e “armikut”, janë disa nga temat që janë të mirëseardhura në konkursin e Biberit.
Për këtë foli Senad Jushiç, tregimi I të cilit flet për takimin e ish armiqëve
Historia ime ka të bëjë me një takim mes një viktime dhe një torturuesi, gjë që nuk është e çuditshme në Bosnje, që njerëzit të takohen në një qytet të vogël. Takoj “armikun” tim,tejkalohemi. Unë kam turp prej tij, ai mund të ketë frikë nga unë. Kur takohemi, unë shikoj në tavan, ai në dysheme. Dhe kështu ne i shmangemi njëri-tjetrit dhe nuk ka asnjë mënyrë për t’u pajtuar.
Deri më tani janë botuar katër përmbledhje me tregime Biber, secila me 25 tregime, të gjitha të përkthyera në gjuhën boshnjake / kroate / serbe / malazeze, shqipe dhe maqedone. Gjithashtu, është botuar një përmbledhje me tregime të përzgjedhura nga tre konkurset e para në gjuhën angleze. Aktualisht është i hapur konkursi i pestë, ndërsa afati i fundit për të dorëzuar tregimet e reja është 1.6.2022. Në konkurs mund të paraqiten të gjitha ata të cilat janë të frymëzuar të shkruajnë për këto tema, qofshin ata shkrimtarë tashmë të botuar, apo shkrimtarë të rinj. Parashihen edhe shpërblime për tregimet të cilat juria i përzgjedh si më të mirat.
Ante Storić nga Shibeniku, tregimi i të cilit “Lito” fitoi çmimin e dytë në konkursin e tretë “Biber”, foli nëse pajtimi dhe lufta janë tema në Kroaci, e cila është anëtare e BE-së:
Duke hyrë në të ashtuquajturën BE, nuk e ndryshon faktin që ka ndodhur lufta. Individët që shkruajnë kanë përçka të shkruar. Dhe nëse këto veprime ndikojnë në ndryshim – kjo është në një nivel individual. Takime të tilla kanë kuptim në favor të pajtimit.
Informatat lidhur me kushtet e konkursit mund t’i gjeni në biber.nenasilje.org.
Edicionet elektronike të të gjitha përmbledhjeve “Biber” mund të gjenden në https://biber.nenasilje.org/biber-price/ dhe janë falas për t’u shkarkuar.
Javën e ardhshme, Biberi do të prezantohet në Prishtinë (17.3.2022 nga ora 19:00 në hapësirën “Kino Armata”) dhe në Prizren (18.03.2022 nga ora 19:00 në hapësirën “Autostrada Hangar”).
“Biber” konkurs i višejezične zbirke kratkih priča su predstavljeni danas u Bujanovcu u Domu kulture “Vuk Karadžić”.
U razgovoru su učestvovali autori i autorke odabranih i nagrađenih priča, sa konkursa “Biber 03” i “Biber 04”: Marijana Čanak (Novi Žednik), Senad Jusić Čupo (Bugojno), Vesa Qena (Priština), Ante Storić (Šibenik) i Ivana Franović (Biber tim, Centar za nenasilnu akciju Sarajevo-Beograd). Razgovor je moderirao Jeton Ismaili.
Kako je sam konkurs i sve do sada objavljene zbirke priča (ukupno četiri zbirke, a peti konkurs je u toku) višejezičan, i na ovoj promociji mogli su da se čuju razni jezici: albanski, srpski, hrvatski i bosanski.
Ivana Franović iz Biber tima i Centra za nenasilnu akciju o “Biberu” je rekla:
Mi smo mirovna organizacija koja postoji skoro 25 godina, Jedna od osnovnih stvari kojima se bavimo je povezivanje ljudi sa prostora bivše Jugoslavije. Preko priča poslatih na „Biber“ konkurs ljudi komuniciraju, sudbine su im slične, imaju iste strahove, slična su im iskustva. I ma koliko bile tužne, te priče su pune ljubavi.
Biber je osmišljen da bi autori/ke koji pišu i promišljaju pomirenje u kontekstu zaostavštine ratova na prostoru bivše Jugoslavije imali prostor da svoja dela objave, ali i da se u regionu prevode i čitaju priče na drugim jezicima. Konkurs okuplja autore/ke, ali i prevodioce/teljice, lektore/ke, i brojne čitaoce/čitateljke, jer su zbirke priča besplatne za preuzimanje i čitanje online.
O značaju pisanja i prevođenja na sve jezike u regionu govorila je Marijana Čanak, čija je priča “Razmjena” objavljena u Biber 04 zbirci:
Sve priče su dostupne online, lako se mogu čitati. Uvek postoji doza magije kada vidite svoj tekst u prevodu. Raspon ratne trauma je takav da dotiče sve nas, ja sam pričala iz ličnog iskustva, setila sam se ljudi iz svog detinjstva, ljudi koji su preživeli fizički, ali njihove duše nisu.
Ona se osvrnula i na “Biber” konkurs rekavši da njega doživljava kao vrstu izgradnje mostova među ljudima:
Ako je tekst angažovan, a dolazi iz strasti, preliće se i na čitaoca”, zaključila je ona.
I Vesa Qena, dramaturškinja iz Prištine je govorila o ličnom iskustvu, utkanom u kratku priču:
Moja priča se odnosi na dete izbeglicu tokom rata, koje ne razume zašto se rat vodi, a i roditelji mu o tome ne govore iskreno. Priča je autobiografska, govorim u njoj o sebi, to je suočavanje sa onim što sam ja doživela, iako je lakše pisati o drugima.
Razgradnja slike o neprijatelju, hrabre priče koje pomeraju granice, one koje se usuđuju da hodaju u “neprijateljskim” cipelama, neke su od tema koje su dobrodošle na Biber konkursu.
O tome je govorio Senad Jusić, čija priča govori o susretu bivših neprijatelja.
U mojoj priči se govori o susretu žrtve i mučioca, što nije čudno u Bosni, da se ljudi sretnu u malom gradu. Ja se srećem sa svojim “neprijateljem”, gledamo da se mimoilazimo. Ja se njega stidim, on se mene možda boji. Kad se sretnemo, ja gledam u plafon, on u pod. I tako se izbegavamo, a nikako da se pomirimo.
Do sada su objavljene četiri zbirke Biber priča, u svakoj od njih je 25 priča, i sve su prevedene na bosanski/hrvatski/srpski/crnogorski, albanski i makedonski jezik. Takođe, objavljena i zbirka odabranih priča sa prva tri konkursa na engleskom jeziku.
U toku je peti konkurs, i on će biti otvoren za nove priče do 1.6.2022. Na konkursu mogu da učestvuju svi koji na ove teme imaju inspiraciju da pišu, bili oni već afirmisani i objavljivani pisci, ili im je to prvo delo. Predviđene su i nagrade za priče koje žiri oceni najboljim.
O tome da li su pomirenje i rat tema i u Hrvatskoj, koja je članica EU, govorio je Ante Storić, iz Šibenika, čija priča „Lito“ je osvojila drugu nagradu na trećem „Biber“ konkursu:
Ulazak u tzv. EU ne menja činjenicu da se rat dogodio. Pojedinci koji pišu imaju o čemu pisati. A da li ta djela utiču na promjene – to je na individualnom nivou. Ovakvi susreti imaju smisla u korist pomirenja.
Informacije o uslovima konkursa mogu se naći na biber.nenasilje.org.
Elektronska izdanja svih „Biber“ zbirki mogu se naći na stranici https://biber.nenasilje.org/biber-price/ i besplatne su za preuzimanje.
Sledeće nedelje Biber će biti predstavljen u Prištini (17.3.2022. u 19h u prostoru “Kino Armata”), i Prizrenu (18.3.2022. u 19h u “Autostradi Hangar”).