U organizaciji: Fondacija Robert Bosch i Documenta – Centar za suočavanje s prošlošću, 25 – 27.11.2013. Berlin, Njemačka
Na poziv Vesne Teršelič iz Documente iz Zagreba, Nenad Vukosavljević i Adnan Hasanbegović su ispred CNA učestvovali na seriji okruglih stolova organizovanih u Berlinu u uredu Fondacije Robert Bosch. Događaj je predviđao tri okrugla stola:
1.dan: Obrazovanje o Suočavanju s prošlošću
2.dan: Saradnja muzeja, memorijala, dokumentacionih centara, univerziteta i organizacija civilnog društva
3.dan: Zajedničke aktivnosti na promociji Prava na Istinu, Pravdu, Reparaciju i Garanciju neponavljanja
Učestvovalo je tridesetak predstavnika/ica organizacija civilnog društva, muzeja, univerziteta, memorijalnih i dokumentacionih centara iz Njemačke, Hrvatske, BiH, Srbije, Kosova, Danske, Holandije, Poljske, Crne Gore i Slovenije.
Teme, uglavnom zahvalne za diskusiju i inspirativne, doticale su se razmjene iskustava i uz njih vezanih dilema, te ključnih problema sa kojima se srećemo u radu. Donekle različita polja djelovanja prisutnih organizacija proširila su temu, ali i doprinijela raznolikosti pristupa problemima. Bilo je dosta riječi o prostoru bivše Jugoslavije kao regiona koji je 90-tih godina imao jedan rat više od ostalih zemalja u Evropi. Pored ratnih, doticali smo se i iskustva društava koja su imala totalitarne i represivne komunističke režime.
Opservacije nas iz CNA su uglavnom išle u pravcu toga da pomirenje i izgradnju mira razumijemo kao osnovu i cilj procesa suočavanja s prošlošću, te razvijanja kulture sjećanja kao opomene na politička nasilja iz prošlosti.Također smo govorili o kompleksnosti procesa uspostavljanja kulture i politike sjećanja koji se odvijaju na prostoru bivše Jugoslavije, obzirom na prisutne nacionalne i nacionalističke tendencije predstavljanja sopstvenih narativa kao jedinih relevantnih i ispravnih.
Izdvojio bih razmišljanje nekih od učesnika/ca koja su govorili o potrebi za kulturom sjećanja koja nadilazi koncepte ratnih pobjednika i gubitnika i nudi inkluzivan odnos prema svim akterima kroz kritički odnos spram nasilne prošlosti sa što manje ideoloških okvira.
Među onima koji se ozbiljno bave radom na društvenom sjećanju, čini se relativno jednostavnim stvoriti konsezus oko željenih rezultata i uticaja procesa suočavanja s prošlošću na društvo. Kada govorimo o putu kojim se treba ići, očite razlike postoje i sukob koncepata retributivne i restorativne pravde ostaje nerazrađen. Osim toga, u CNA iskustvu su dostignuća u radu sa ratnim veteranima građena strpljivim i često nevidljivim radom na programima neformalnog obrazovanja i stvaranjem kapaciteta za akcije na pomirenju, koje godinama kasnije svojim obimom i kvalitetom privlače puno pažnje.
Treći dan je fokus diskusije je bio na inicijativi Documente za formiranjem alijanse ili mreže organizacija na nivou Evrope koje bi, između ostalog, participirale u organizovanju globalne međunarodne konferencije krajem 2014. Razgovaralo se o draftu programa sa okvirnim temama kao što su: Pravo na pravdu i znanje o istorijskim činjenicama, Osiguranje da nove generacije uče istoriju zasnovanu na činjenicama, Zajedničko zagovaranje za pravo na pravdu, reparacije i garanciju neponavljanja…
Ostalo je dosta otvorenih pitanja vezanih za ovu konferenciju, ali postoji interes i želja da se tako nešto organizuje.
Kako i sam naslov ovog događaja kaže, ovaj susret poslužio je za upostavljanje kontakata među organizacijama kroz razmjenu ideja i mogućih zajedničkih aktivnosti što smo i mi iskoristili.
Adnan Hasanbegović
