Претставување на збирката Бибер во Битола
За конкурсот Бибер 05 и збирката на раскази како и ангажираната книжевност, помирувањето и изградбата на мирот, се разговараше во Центарот за култура во Битола на 25.04.2023 година. Настанот го организираше Мировна акција од Прилеп и Центарот за ненасилна акција Сараево/Белград.
Во разговорот учествуваа авторки и автори чии раскази се објавени во збирката Бибер 05, Сања Мучкајева Видановска, авторка од Битола, Амина Каја од Приштина и Срѓан Миљевиќ од Белград, членката на жирито Калина Малеска од Скопје и Ивана Франовиќ членка на Бибер тимот Центарот за ненасилна акција Сараево/Белград.
Разговорот го модерираше др. Ангелина Станојоска.
Нам, како мировна организација и тимот Бибер кој го организираше конкурсот е јасно дека со една книга или со пет книги не можеме да го промениме светот, но нам ни беше важно да авторите и читателите размислуваат за помирување. Сакавме помирувањето и изградбата на мир бидат тема во различни општествени слоеви, рече за Бибер конкурсот Ивана Франовиќ од Центарот за ненасилна акција Сараево/Белград.
Одговарајќи на прашањето колку беше тешко да се изберат расказите кои ќе бидат објавени во збирката и наградени на конкурсот, Калина Малеска писателка и професорка од Скопје нагласи дека тоа беше тешка задача, но таа заедно со Оља Савичевиќ Иванчевиќ и Лејла Каламујиќ се сложија во изборот да влезат раскази кои на суптилен начин заборуваат за така тешка тема како што е војната.
Приказната која зборува за опсадата од детската перспектива, да кажеме дека за војната не зборува директно туку индиректно: „Кога ќе помине ова“, „ова што ни се случува…“ Постојат моменти од личниот живот а војната е во позадина.
Сања Мучкајева Видановска од Битола, зборувааше за тоа како личност од мешовит брак, и е важна поранешна Југославија, нејзините луѓе, јазици и културен простор. Сепак, да напиши расказ ја инспирира дружењето на нејзиниот син со неговите врсници од земјите од регионот, но, во Холандија.
Сите тие ме викаа мама, а јас за тоа напишав потполно вистинита приказна, рече таа. Мислам дека тие млади луѓе ни држат лекција како треба да се живее денес и во иднина.
Иако има 21 година и не се сеќава директно на војната, Амина Каја од Приштина вели дека на нејзиниот живот војната силно влијаеше и затоа работи како активистка на разни полиња, освен што студира општа медицина.
Втор пат учествувам на конкурсот, првиот пат мојот расказ не беше објавен, но другите беа. Со расказот, сакав да се фокусирам на кафето, како мал фамилијарен обичај, да покажам кога ќе дојде војната таа не го менува живото на политичарите и оние кои одлучуваат, туку го менува животот на мојот брат, сестра, ученици кои не можат да учат, доктори кои не можат да лечат, на обичните луѓе во фамилиите и тие фамилии после војната не се исти.
Пронаоѓајќи дека е добро што за помирувањето зборуваат различни генерации на оваа промоција, од три земји и три различни раскажувачки постапки, Срѓан Миљевиќ од Белград рече:
Никогаш не ми беше јасно зошто постои смрт и зошто постои војна. Идејата за смртта со текот на животот ја прифатив, додека идејата за војната не ја прифатив и нема да ја прифатам.
Промоцијата во Битола следеше после промоцијата во Загреб и Петриње, додека следните ќе бидат организирани во Травник (24.05.2023), а сосема е сигурно дека шестиот Бибер конкурс ќе биде отоврен до крајот на оваа година.
Збирката на раскази која ја претставуваме е плод на „Бибер 05“ конкурсот за кратки приказни на тема помирување во контекст на оставштината на војните и насилствата во земјите од поранешна Југославија. Во предвид дојдоа и раскази кои може да придонесат кон подобро разбирање меѓу луѓето, намалување на омразата и разградба на предрасудите, антивоени, раскази кои се занимаваат со соочување со минатото, разградување на сликата за непријателите, сочувство со другите, храбри приказни кои се осмелуваат да чекорат во „непријателските“ чевли, приказни кои ги поместуваат границите и нѝ отвораат патеки по кои може да градиме поизвесна, побезбедна и послободна иднина за сите.
Конкурсите и сите збирки се повеќејазични и на нив може да учествуваат автори и авторки кои пишуваат на албански, босански, црногорски, хрватски, српски или македонски јазик.
Електронските изданија на сите „Бибер“ збирки може да се најдат на страната и се бесплатни за преземање.
Predstavljanje zbirke Biber u Bitolju
O Biber 05 konkursu i zbirci priča, kao i o angažovanoj književnosti, pomirenju i izgradnji mira, razgovaralo se u Centru za kulturu u Bitolju, 25.4.2023. godine. Događaj su organizovali Mirovna akcija iz Prilepa/Tetova i Centar za nenasilnu akciju Sarajevo/Beograd.
U razgovoru su učestvovali autorke i autori čije su priče objavljene u Biber 05 zbirci, Sanja Mučkajeva Vidanovska, autorka iz Bitolja, Amina Kaja iz Prištine i Srđan Miljević iz Beograda, članica žirija Kalina Maleska iz Skoplja i Ivana Franović, članica Biber tima Centra za nenasilnu akciju Beograd – Sarajevo.
Razgovor je moderirala dr Angelina Stanojoska.
Nama, kao mirovnoj organizaciji, i timu “Biber” koji organizuje konkurs je jasno da jednom knjigom, ili sa pet njih ne možemo da promenimo svet, ali nam je bilo važno da autori i čitatelji promišljaju pomirenje. Želeli smo da pomirenje i izgradnja mira bude tema u različitim društvenim slojevima, rekla je o Biber konkursu Ivana Franović, iz Centra za nenasilnu akciju Sarajevo-Beograd.
Odgovarajući na pitanje koliko je bilo teško odabarati priče koje će biti objavljene u zbirci i nagrađene na konkursu, Kalina Maleska, književnica i profesorka iz Skoplja je naglasila da je to bio težak posao, ali da se ona, zajedno sa Oljom Savičević Ivančević i Lejlom Kalamujić složila da u izbor uđu priče koje na suptilan način govore o tako teškoj temi kao što je rat.
Priča koja govori o opsadi iz dečije perspektive, recimo, o ratu ne govori direktno, već indirektno:”Kad prođe ovo”, “Ovo što nam se dešava…” Postoje momenti ličnog života, a rat je u pozadini.
Sanja Mučkajeva Vidanovska, iz Bitolja, govorila je o tome da joj je, kao osobi iz mešovitog braka, važna bivša Jugoslavija, njeni ljudi, jezici i kulturni prostor. Ipak, da napiše priču, inspirisalo je druženje njenog sina sa vršnjacima iz raznih zemalja regiona, ali u Nizozemskoj.
Svi su me oni zvali mama, i ja sam o tome napisala potpuno istinitu priču, rekla je ona. Mislim da nam ti mladi ljudi drže lekciju kako treba živeti danas i u budućnosti.
Iako ima 21 godinu, i ne seća se direktno rata, Amina Kaja iz Prištine kaže da je na njen život rat jako uticao, i da zato radi kao aktivistkinja na raznim poljima, osim što studira opštu medicinu.
Drugi put učestvujem na konkursu, prvi put moja priča niјe objavljena, ali druga jeste. Htela sam njom da se fokusiram na kafu, kao mali porodični običaj, da pokažem da kad dođe rat, on ne menja život političara i onih koji odlučuju, već menja život mog brata, sestre, učenika koji ne mogu da uče, lekara koji ne mogu da leče, na obične ljude u porodicama, i te porodice posle rata nikako nisu iste.
Nalazeći da je dobro što o pomirenju govore različite generacije na ovoj promociji, iz tri zemlje i tri različita pripovedačka postupka, Srđan Miljević je rekao i:
Nikada mi nije bilo jasno zašto postoji smrt i zašto postoji rat. Ideju o smrti sam tokom života prihvatio, ideju o ratu nisam i neću.
Promocija u Bitolju usledila je posle promocija u Zagrebu i Petrinji, dok će sledeća biti organizovana u Travniku (24.5.), a sasvim je sigurno da će šesti Biber konkurs biti otvoren pre kraja ove godine.
Biber je konkurs za kratku, angažovanu priču na albanskom, makedonskom, bosanskom, hrvatskom, srpskom i crnogorskom jeziku. Tema konkursa je pomirenje u kontekstu nasjeđa ratova i nasilja u zemljama bivše Jugoslavije, što uključuje priče koje mogu doprineti boljem razumevanju među ljudima, smanjenju mržnje i razgradnji predrasuda, antiratne priče, priče koje se bave suočavanjem s prošlošću, razgradnjom slika o neprijateljima, saosećanjem s drugima, hrabre priče koje se usuđuju hodati u „neprijateljskim” cipelama, priče koje pomeraju granice i otvaraju nam puteve da gradimo izvesniju, sigurniju i slobodniju budućnost za sve.
Dosad je objavljeno pet zbirki priča sa pet Biber konkursa. Sve priče u zbirkama objavljene su na originalnom jeziku, ali i prevedene na druga dva. Jedan izbor priča preveden je na engleski jezik i objavljen u posebnom zborniku.
Elektronska izdanja svih zbirki besplatna su za preuzimanje i mogu se naći na stranici Biber.